Vẻ đẹp Púng Hon

(BAVN) - Ít ai biết thượng nguồn con sông Mã hùng vĩ lại bắt nguồn từ con suối nhỏ Púng Hon đầy truyền thuyết và gắn liền với văn hóa đặc sắc của người Thái ở nơi phên dậu Mường Lèo, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La.

< Con Suối Púng Hon êm đềm chảy qua thung lũng Mường Lèo tưới tiêu cho những cánh đồng lúa đang thì con gái.

“Đến huyện Sông Mã rồi mà không lên thượng nguồn sông ở Sốp Cộp thì phí chuyến phiêu du vùng nam của Tây Bắc," người dân bản địa thấy chúng tôi giống dân phượt nên bảo thế.

< Người Thái ở Mường Lèo đánh bắt cá trên suối Púng Hon.

Từ trung tâm thị trấn Sốp Cộp, chúng tôi vật lộn với hơn 70km đường rừng, đi ngược theo một dòng suối nhỏ, băng qua cả chục con dốc dựng đứng thì vùng đất Mường Lèo huyền bí với những ngôi nhà sàn gỗ cao to lừng lững đã hiện ra trước mắt.

< Phụ nữ Thái tắm trên suối Púng Hon.

Dòng suối Púng Hon chắt chiu nguồn mạch của mây núi để dệt cho dòng sông Mã thêm hùng vĩ, hoang sơ. Hình ảnh cô gái Thái tắm tiên rồi chải tóc bên dòng Púng Hon, thế thôi mà cứ như mê hoặc cả núi rừng lẫn lữ khách ngang qua. Dòng suối miệt mài chảy. Cô gái e ấp, chải vuốt mái tóc mềm mại như dòng suối cho đến khi bóng chiều hạ ánh sáng xuống núi.

Nếu buổi chiều suối Púng Hon thuộc về các thiếu nữ thì sớm mai, nơi đây thuộc về những người già. Sáng nào cũng thế, bất kể xuân hay hạ, thu hay đông, những người có tuổi ở Bản Liềng đều tụ tập về đây do tương truyền rằng nước ấm ở Púng Hon cho người già ở bản nước da hồng hào, khiến con ma bệnh tật không thể xâm nhập vào cơ thể. Bởi thế, như một vị thuốc trời ban, bất kể ai thấy xương khớp mỏi đau, đều ra đây ngâm nước.

< Khỏa trần bây giờ chỉ e ấp ở những chốn thật kín đáo mà hiếm hoi bạn có thể thấy được.
Dulichgo
Vậy nhưng ngày nay, các cô không còn khỏa trần dưới làn nước như ngày xưa nữa đâu mà che chắn trong chiếc váy dài đen mỏng. Váy thuận tiện cả khi thay đồ, tránh con mắt tò mò của người lạ - chuyện này thuở xưa làm gì có, ai nấy đều vô tư, tiếc rằng giờ đây không còn. Tắm tiên đúng nghĩa chỉ có thể xảy ra ở những góc khuất, thật khuất... hoặc ven các bản làng bên sông Đà.

< Ở xứ Mường Lèo thiên nhiên hoang sơ là điều kiện lý tưởng cho các loài chim di trú theo mùa.

Biết chúng tôi lặn lội đường xa đến đây để tìm hiểu về dòng suối nước Púng Hon và sự huyền bí văn hóa nguyên sơ của bà con dân bản, ông Bí thư xã Mường Lèo Lèo Văn Thuận say sưa kể về huyền thoại của dòng Púng Hon.

< Vượt cổng trời Pá Thoóng để đến với thượng nguồn sông Mã, nơi được người Thái ở Sơn La mệnh danh là vùng đất của huyền tích về dòng sông.

Truyền thuyết kể rằng, Người Thái đen ở mường Púng Bánh đi săn thấy một con tê giác có ba sừng, phường săn đuổi mãi, qua những ngọn núi quanh năm mây phủ, qua những tán rừng nguyền sinh thì thấy một vùng đất bằng phẳng

< Khi con suối Púng Hon được hợp lưu với nhiều con suối nhỏ khác chảy đến huyện sông Mã thì đã thành một dòng sông chững chạc gắn liền với nghề bè luồng trôi sông.

Ở giữa vùng đất đó ở có một con suối nước trong xanh mà chiều chiều hươu, nai kéo từng đàn xuống uống nước. Biết là vùng đất tốt, tộc người ăn theo nước mới di dân đến khai khẩn dựng mường. 

Thời ấy, con người và muông thú cùng chung sống hòa thuận dưới cánh rừng đại ngàn năm này qua năm khác. Cai quản cả vùng rộng lớn là Phìa Tạo. Một ngày nọ, Nàng Huổi - con gái xinh đẹp độc nhất của Phìa Tạo không may mắc phải một chứng bệnh lạ, da dẻ sần sùi, lở lói.

< Từ khi người Thái đến di cư đến vùng Mường Lèo, họ mang theo phương thức trồng lúa nước và nghề dệt thổ cẩm vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Thấy con gái mắc bệnh, Phìa Tạo đã cho người đi khắp vùng mời các thầy lang tới trị bệnh và treo giải thưởng hàng chục con trâu mộng cho ai chữa khỏi bệnh nhưng vẫn chẳng ăn thua. Một lần, trong giấc ngủ, Phìa Tạo thấy gặp một ông lão râu tóc bạc phơ chỉ tay vào một đống đá bên suối và nói: “Ngươi hãy đào sâu xuống đống đá này sẽ tìm được thuốc trị bệnh cho con gái ngươi."

< Trên cánh đồng Mường Lèo.

Tỉnh giấc, Phìa Tạo vội cho người lật đá đào sâu xuống đất. Lạ thay, khi vừa đào được chừng một thước, rộng vài thước, một dòng nước nóng bỗng tuôn trào khắp mặt đất.
Dulichgo
Quá vui mừng, Phìa Tạo bèn ra lệnh quây màn cho Nàng Huổi tắm. Không ngờ, khi nàng vừa ngâm mình xuống nước, ghẻ chóc tự nhiên tan biến hết, da dẻ trở lại hồng hào, xinh đẹp hơn xưa. Kể từ đó, dòng suối được gọi tên là Púng Hon (theo tiếng Thái cổ Púng là dòng, Hon là nước nóng).

< Ở nơi đầu nguồn, người Thái tự chế những chiếc cầu phao bằng thùng phuy để đi lại đôi bờ.

Như được tiếp thêm sinh lực từ dòng nước nóng trong lòng đất, con suối Púng Hon bốn mùa ăp ắp nước, người Thái đã khai khẩn trồng lúa nước, tạo nên một vùng Mường Lèo trù phú.

< Nhưng ít ai biết, nơi thượng nguồn con sông được người dân xứ Thanh gọi là sông mẹ lại có những huyền tích về mở đất dựng làng đẹp và nhân văn như ở Mường Lèo.

Chúng tôi lên cổng trời Pá Thoóng quan sát của một vùng đất Mường Lèo rộng lớn. Con suối Púng Hon chạy ngoằn nghèo như dải lụa mềm vắt ngang thung lũng Mường Lèo. Nhìn về hướng Nam, ngút tấm mắt là vùng mường Púng Bánh.

Con suối Púng Hon vượt qua thung dưới cổng trời Pá Thoóng trườn dài như con rắn khổng lồ qua đồi núi và thung lũng Púng Bánh ra đến huyện Sốp Cộp thì đã thành một con sông to lớn với danh xưng là sông Mã.

Theo Việt Cường, Thông Thiện (Vietnam.vnanet.vn)
Du lịch, GO!